Karadeniz’de balık av sezonu sürerken, Türkiye’nin en çok tüketilen ve bölge ekonomisi açısından kritik öneme sahip balık türlerinden hamside tehlike çanları çalıyor. Son yıllarda stoklarda yaşanan ciddi düşüş, hem balıkçılar hem de deniz ekosistemi için uyarı niteliği taşıyor. Hamsi, sofraların vazgeçilmez lezzeti olmasının yanı sıra Karadeniz ekosisteminin de en önemli halkalarından biri. Ancak aşırı avcılık ve çevresel değişimler, balığın geleceğini tehdit ediyor.
Hamsi Avında Dramatik Düşüş
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 2023-2024 av sezonunda 270 bin ton olan hamsi avı, 2024-2025 sezonunda yaklaşık 150 bin tona geriledi. Bu düşüş, balıkçılık ekonomisi kadar deniz ekosistemi için de ciddi risk oluşturuyor. Karadeniz’deki su sıcaklıklarındaki değişimler, hamsinin göç ve üreme davranışlarını etkilerken, kıyı ekosistemlerindeki tahribat, plankton yoğunluğundaki azalma ve kirlilik, balığın doğal yaşam döngüsünü bozuyor.
Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Sürmene Deniz Bilimleri Fakültesi Balıkçılık Teknolojisi Mühendisliği Bölüm Başkan Yardımcısı Dr. Öğretim Üyesi Ahmet Şahin, hamsi stoklarındaki düşüşün önemli bir uyarı olduğunu belirterek, “Her yıl av sezonu başladığında hamsi bol olacak diye umutlanıyoruz ama sezon ilerledikçe stokların azaldığını görüyoruz. Geçen yıl başlayan kota uygulaması bu yıl da devam ediyor. Av sezonu sona erdiğinde uygulamanın etkilerini değerlendireceğiz” dedi.
Aşırı Avcılık ve Yanlış Uygulamalar Sorun
Hamsi avcılığında azalmaya neden olan en büyük faktörün aşırı avcılık olduğunu vurgulayan Şahin, “Son 20 yılda avcılık sürekli geriliyor. 2023-2024 sezonunda 270 bin ton olan av miktarı, 2024-2025’te 150 bin tonlara düştü. Verilen kota 400 bin tondu. Bu miktarın 90 bini halkın tüketimi için, 65 bini balık unu ve yağ fabrikalarına gitti. Maalesef fabrikalara gönderilen küçük balıklar, henüz üreme şansı bulamadan avlanıyor. Bu şekilde devam ederse durum daha da kötü olacak” ifadelerini kullandı.
Hamsiyi Tehdit Eden Diğer Faktörler
Karadeniz’de hamsiye zarar verecek istilacı türlerin olmadığını belirten Şahin, asıl sorunun aşırı av ve kıyı kirliliği olduğunu söyledi: “Stoklar giderek azalıyor, avlanan balıkların boyları küçülüyor. Bu çok büyük bir tehlike. Bakanlık ve üniversitelerin çalışmaları sonucunda hızlı ve etkili önlemler alınmalı.”
Gelecek İçin Önlemler ve Öneriler
Uzmanlar, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın kota uygulamalarını sıkı şekilde denetlemesinin kritik önem taşıdığını belirtiyor. Yanlış avlanma tercihlerinin yanı sıra çevresel etkiler de göz önüne alınarak, hamsinin sürdürülebilir bir şekilde avlanabilmesi için kapsamlı önlemler alınması gerektiği vurgulanıyor.
Hamsi, Karadeniz’de ekosistemin ve bölge balıkçılığının geleceği için hayati öneme sahip. Eğer önlem alınmazsa, hem ekonomik hem de ekolojik zararlar önümüzdeki yıllarda çok daha belirgin hale gelecek.
