Çalışma hayatında dünya genelinde giderek yaygınlaşan “haftada 4 gün çalışma” modeli, Türkiye’de milyonlarca çalışanın gündemindeki yerini koruyor. Uzun süredir kamuoyunda tartışılan uygulama, Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) yapılan başvurularla birlikte yeniden resmi gündeme taşındı. Çalışanların iş-yaşam dengesini iyileştirmeyi amaçlayan bu modelin Türkiye’de uygulanıp uygulanamayacağı ise merak konusu.
OECD verilerine göre Türkiye, haftalık ortalama 45,7 saatlik çalışma süresiyle örgüte üye ülkeler arasında en uzun çalışma saatlerine sahip ülkelerden biri konumunda bulunuyor. Bu rakamla Türkiye, Kolombiya’nın ardından ikinci sırada yer alıyor. Uzmanlara göre uzun çalışma saatleri, çalışan sağlığı, verimlilik ve sosyal yaşam üzerinde ciddi baskılar oluşturuyor.
Avrupa ve dünyada pilot uygulamalar yaygınlaşıyor
Son yıllarda birçok ülke, klasik 5 günlük çalışma düzeni yerine “32 saat çalışma – 3 gün izin” modelini test etmeye başladı. Kanada, Avustralya, Belçika, İngiltere ve Almanya’da hayata geçirilen pilot uygulamalar, çalışma hayatında yeni bir dönemin kapısını araladı. 1 Temmuz itibarıyla Polonya’da da başlatılan deneme süreci, Avrupa genelinde yakından takip ediliyor.
Ağustos 2025’te Natura Dergisi’nde yayımlanan kapsamlı araştırma, haftada 4 gün çalışma modelinin etkilerini ortaya koydu. Araştırmaya göre, bu modeli uygulayan şirketlerde çalışanların hem fiziksel hem de ruhsal sağlıklarında iyileşmeler gözlemlenirken, iş motivasyonu ve verimlilikte de artış yaşandı. Aynı zamanda şirketlerin kârlılık oranlarında düşüş değil, aksine artış kaydedildiği vurgulandı.
Türkiye’de talepler dilekçelere yansıdı
Türkiye’de çalışanların beklentileri, TBMM Dilekçe Komisyonu’na yapılan başvurularla somut hale geldi. Komisyonun 28. Dönem 3. Yasama Yılı’na ilişkin verilerine göre, toplam 27 bin 530 dilekçe arasında çalışma hayatına yönelik talepler dikkat çekici bir yer tuttu.
Bu talepler arasında haftada 4 gün çalışma sistemine geçilmesi, doğum sonrası annelik izninin 24 haftaya çıkarılması, ebeveynlere uzaktan çalışma hakkı tanınması ve kadın çalışanların çalışma saatlerinin yeniden düzenlenmesi öne çıktı. Bazı başvurularda ise 2025 yılı içinde doğum yapan annelerin de olası yasal düzenlemelerden geriye dönük olarak faydalanması istendi.
Uzaktan ve esnek çalışma beklentisi güçleniyor
Dilekçelerde yer alan talepler, çalışanların yalnızca çalışma süresinin kısaltılmasını değil, aynı zamanda esnek ve uzaktan çalışma modellerinin yaygınlaştırılmasını da istediğini gösteriyor. Özellikle çocuklar 5 yaşına gelene kadar ebeveynlerden birinin uzaktan çalışabilmesine imkan tanınması, aile yaşamını destekleyici bir düzenleme olarak öne çıkıyor.
Pandemi sonrası dönemde uzaktan ve hibrit çalışma modellerinin yaygınlaşması, bu beklentilerin toplum genelinde daha yüksek sesle dile getirilmesine zemin hazırladı.
Uzmanlar uyarıyor: Türkiye için kolay değil
Ekonomi çevreleri ise haftada 4 gün çalışma modeline temkinli yaklaşıyor. Bursa Uludağ Üniversitesi İktisat Bölümü öğretim üyesi ve ALB Yatırım Başekonomisti Doç. Dr. Filiz Eryılmaz, Türkiye’de kayıtlı çalışma süresinin halihazırda 45 saat olduğunu hatırlatarak, kayıt dışı çalışmanın da önemli bir sorun olduğuna dikkat çekiyor.
Eryılmaz’a göre, “Bu sistem yasal güvence altına alınsa bile uygulamada ciddi zorluklar yaşanabilir. İşverenlerin önemli bir kısmının bu modele direnç göstereceği görülüyor. Türkiye’nin mevcut iş gücü yapısı ve sektör çeşitliliği, 4 gün çalışma modelinin yaygın şekilde uygulanmasını zorlaştırıyor.”
Karar Meclis’te
Haftada 4 gün çalışma, uzaktan çalışma ve annelik izni gibi taleplerin hayata geçirilebilmesi için kapsamlı yasal düzenlemeler gerekiyor. Konunun TBMM gündemine taşınması, çalışma hayatında olası bir dönüşümün ilk adımı olarak değerlendiriliyor.
Sosyal medyada da vatandaşlar, esnek çalışma modelleri ve daha kısa mesai süreleri konusundaki beklentilerini sıkça dile getiriyor. Türkiye’de çalışma hayatında köklü bir değişimin gerçekleşip gerçekleşmeyeceği ise Meclis’te atılacak adımlarla netlik kazanacak.
