Toprağın şekillendikten sonra ateşle buluşmasıyla oluşan seramik sanatı, insanların ilgisinin artmasıyla son zamanlarda atölyelerde, kurslarda daha sık karşımıza çıkmaya başladı.
Genç yaşlı farketmeksizin birbirinden güzel eserlere imza atarak bu sanatı icra edenler, çeşitli mecralarda eserlerini sergileyerek insanların ilgi odağı olmaya devam ediyorlar…
Seramik sanatının ne olduğunu ve tarhiçesini sizler için araştırdık…
SERAMİK NEDİR?
Seramik, günlük kullanım ihtiyacı gereksinimi ile ortaya çıkmış “pişmiş toprak” olarak ifade edilmektedir.
Seramiğin ana malzemesi, suya dayanıklı su geçirgen özelliğinin olmadığı killi topraktır. Seramik, çok çabuk şekillendirilen, kuruduktan ve pişirildikten sonra deforme olmayan güçlü hammaddeye sahiptir. Ana malzeme bakımından seramik, kil ve kaolen gibi toprak esaslı malzemelerin pişirilmesiyle oluşan bir maddedir. Kil, dayanıklı bir hal alana kadar türlü pişirme tekniklerinden de faydalanılarak özel bir işleme sokulur.
SERAMİK NASIL YAPILIR?
Her ürün gibi bazı teknikler kullanılarak seramik sanatı uygulanmaktadır. Bu anlamda malzemenin işleme yöntemlerinden bahsetmek gerekir: Parmak yöntemi, plaka tekniği, sosis tekniği, bordür yöntemi ve boyama ve fırınlama ile istenen görüntü elde edilir. Torna yapmak da ayrıca bir işlem türüdür ve seramikteki ana hatların oluşumunu sağlar. En son seramik hamuru düzeltmeleri için de tornalama yapılabilir.
Birçok artısıyla seramik malzeme tercih nedeni olmaya devam etmektedir. Doğaya zarar vermemesi, dış etkenlere karşı dayanıklı yapısı öne çıkan artılarıdır. Şekillendirmesi ve temizliği kolay seramikler estetik açıdan beklentileri karşılayan ürünlerdir.
SERAMİK BOYAMA NASIL YAPILIR?
Seramik, yapısı gereği boyayı kolayca emer. Seramik boyanızın istediğiniz renk tonunda ve canlılıkta olabilmesi için uygulama yapacağınız seramik objeyi öncelikle su bazlı vernik uygulamasıyla boyaya hazırlamanızı öneririz. Vernik tamamen kuruduktan sonra boyama işlemine geçebilirsiniz.
Seçtiğiniz boyanın A-akrilik boya olmasına özellikle dikkat etmeniz gerekir. Uygulama sırasında ilk katı, astar gibi düşünebilirsiniz. Boyanın ve seramiğin kapatıcılığına göre boyama işlemini 2 veya 3 kez tekrarlamanız gerekebilir.
Son olarak sprey vernikle boyama işlemini tamamlayıp ürünü kurumaya bırakabilirsiniz.
SERAMİK SANATININ TARİHİ
İlk örneklerinin Anadolu’da görüldüğü bilinen seramiğin 8 bin sene öncesine kadar uzanan bir tarihi olduğu düşünülmektedir. . Kimi kaynaklar seramiğin tarihini insanlığın tarihiyle yaşıt kabul etmektedir.
Uygarlıklar boyunca keşfedilen bir malzeme olarak türlü şekillerde varlığını sürdürmüş olan seramik, değişik kültürlere ait hala kullanımı devam eden ortak malzeme niteliği taşımaktadır.
İnsanın yaşadığı tüm bölgelerde seramik parçalarına, seramik objelerine rastlanmış ve tarih boyunca işlevini ve gelişimini aynı teknik ve uygulama alanlarıyla sürdürmeyi başarmıştır. Seramik eserler, üretildikleri toplumların çağlar boyunca geleneklerine ve uygarlıkların kültürel özelliklerine ışık tutmuş, toplumların ekonomik, siyasal ve kültürel gelişiminin en önemli sanatsal göstergesi olmuştur. Seramiğin gelişimi, ona şekil veren toplumun sosyo-kültürel ve ekonomik evreleriyle paralellik taşımaktadır.
Seramik sanatı Anadolu kültürlerin sentezidir. Anadolu coğrafyasından muhtelif tarihlerde yapılan arkeolojik kazılar sonucunda sayıları on binlerle ifade edilecek kadar seramik eserlerine rastlanmıştır.
İlk kaynaklarını Anadolu dışındaki Türk seramiğinden alan Anadolu seramik sanatı, Osmanlı devrinde tamamen kendine özgü bir gelişme göstermiş, tercih edilen, ihraç edilen eserler ortaya konularak yoğun bir ilgi görmüştür.
Ecdadımız Orta Asya’da konar-göçer bir yaşam tarzına sahip olmasına rağmen, seramik sanatına dair önemli eserler üretmesini bilmiştir.
Türklerin yerleşik düzene geçmeleri ve İslamiyet’i kabul etmeleriyle seramik sanatında daha büyük gelişmeler görülmeye başlamıştır.
Seramik sanatı asıl gelişimi ve günümüz teknik çeşitliliğini İran’da, Selçuklular döneminde geliştirmiştir. Türkler Anadolu’ya yerleştikten sonra, Bizans geleneklerini devralmışlar ve o dönemde İran geleneklerinde kullanılan ve beraberlerinde getirdikleri sanatsal seramik tekniğinden etkilenmişlerdir. Selçuklu mimari yapıları çinilerle kaplıdır. Selçuklu sanatında camilerin mihrapları, kubbeler, minareler, türbe, medrese ve saraylar çinilerle donatılmıştır.
Seramikten Tabaklar, hokkalar, kâseler, ibrikler, sürahiler, bardaklar, kandiller, kupalar, gülabdanlar, buhurdanlıklar, tütsü kapları vs. bir çok malzeme yapılmıştır.
SERAMİK İLE ÇİNİ ARASINDAKİ FAR NEDİR?
Seramik genel bir addır ve daha çok seramik çamurundan (yapımda kullanılan hamur kıvamındaki özel çamura verilen ad) üretilen eşyalar, bu terimle adlandırılmaktadır.
Daha özel bir seramik hamurundan üretilen, geleneksel renk ve motiflerle süslenmiş, bir yüzü sırlanmış süsleyici ürünlere ise “çini” denilir. Seramik ve çinide kullanılan teknikler aynıdır, sadece kullanım amaçlarına göre sınıflandırılmış ve ayrım yapılmıştır.
Çini, süs unsuru olarak kullanılırken seramik (kap kacak gibi) tamamen günlük kullanım amaçlıdır.
SERAMİK NERELERDE KULLANILIR?
Seramik sanatı hayatın hemen her alanında dağılarak varlığını sürdürmektedir. Kategorilere ayrılarak genel bir sıralama yapılırsa:
- Çay kahve fincanı, bardak, kupa
- Mutfak malzemesi ve çeşitli süs amaçlı vazo, kase vs. ürünler
- Kaplama malzemesi
- Sağlık ürünleri yapımı
- Protez dişler
- Yüksek gerilim alanlarında güvenlik önlemli bazı parçalar
- Pist platformları
- Radyasyona karşı ürünler
- Enerji iletim sistemleri vs.