Rabia Akça Can benimle beraber Tekstil ürün yöneticisi modelhane müdüre Hoş geldiniz modelhane müdürü derken bir açalım modelhane bir Tekstil giydiğimiz kalıpların yapıldığı ve dikildiği bölüme modelhane deniliyor. Giydiğimiz kıyafetlerin yapıldığı kalıplarının yapıldığı isimlerinin yapıldığı yer modelhane olarak isimleri çocuk ya sabunla babaanneler anneanneler ya da işte Kurşun kalem böyle o tükürük diye tükürük ne derler mavi kalem mi derlerdi onunla o zamanki dergiler gazetelerde kalıp verirlerdi. Gerçi bedenleri nasıl tuttururlardı bilmiyorum ama herkes evinde bir küçük böyle tekstil atölyesi kurmuştu. Şimdi Tabii makineler arttı bu konuda eğitimli Bir sürü genç kardeşimiz var. Siz kaç yıldır bu sektördesiniz neler yapıyorsunuz? Ben 12 yaşından beri sektörün içerisindeyim. Hem okuyup hem çalışmayı tercih edenler derim biraz fazla meraklı biraz fazla özgürlüğüne düşkün bir çocuktum. Küçükken o yüzden de annemlerden bir şey istediğinde alınmıyorsa ben çalışır kendi paramı kazanırım şeklinde böyle bir şey vardı. Sonra işte konfeksiyonda çalışarak başladım sektöre sonrasında bu işin aslında Daha ilerisi olduğunu daha güzel şeyler yapabileceğimi fark edince ki benim annem de aslında kendi dikiş makinesi olan bir terzi kadındıN.Bütün hanımların bir ufak şeyi vardı değil mi? Heyecanım vardı onu daha güzel uygulayabileceğimi görünce sektörde lise eğitimimi ve diğer eğitimlerim bu alanda Almaya karar verdim. Sonrasında da zaten sektörde belli bir seviyeye ulaşıp belli bir kariyere gelince de artık kendi kişisel gelişim eğitimlerine devam etmeye başladım.Artık üniversitelerde şeyler de var değil mi bölümler de var falan her bölümün ayrı ayrı kalıplamalar neye göre yapılıyor. Çünkü Mesela bir giriyorsunuz mağazaya işte slimpik modeller var Normal modeller var artık bedenler Türkiye şartlarında biraz daha çekiyor ama hanımların en büyük Derdi büyük beden şimdi erkeklerde de Gerçi erkekler için de görüyorum büyük beden erkek kıyafetleri satan mağazalar açıldı neye göre belirleniyor kalıplar bir dünya standardı var mı dünya derken aslında ülkelerin kendisi standartları var ülkelerin kendi ülkelerin vücut tipi belirlenmiş oluyor zaten çalıştığınız ülkenin vücut tipini tanıyorsanız zaten aslında onların da Bizimki sektörde işte bir dernekleşmesi var bu sektörlerin dernekleştiği zaman da işte it gibi ihracatçılar Tekstil ihracatçılar Birliği bu konuda çok güzel şeyler yaptı son 15-20 olmalıdır özellikle Türkiye’de insanların bedenlerini kendilerini vücutlarını tanıması konusunda güzel şeyler yaptı.Firmalardı bunu bu çalışmayı ortak olduğu için özellikle daha bir Hani ülke kültürü ülkenin beden fizik kültürü falan gibi şeyler gelişti ve bu durum karşısında kalıplar oluyor işte beden ülke bedeni o bedene göre çalışıyoruz. Bizim standartlarımız ne ülke olarak ülke olarak Aslında biz biraz daha minyon insanlarız. Şu son 15 yıldır falan daha bir irileştik Ama onun Öncesinde biz çok küçük beden kalıyorduk Ama şu anda küçük beden değiliz biz de artık Avrupa standartlarına gelmiş bir ülkeyiz ama yine de biz almanlardan bir beden küçüğüz gibi bir şey Eskiler iki buçuk beden küçüklük artık bir beden küçüğüz gibi oldu yani Ama bizim obezite olmamızla kaynaklı bir durumda gençlerin mesleğe bakışı nasıl gençler seviyorlar gençler zaten bir şeyler yaratmayı düşünmeyi hayal etme Hayal ettiğinde uygulamaya dökmeyi seviyorlar Bu yüzden de gençler seviyor ama sadece tasarım kısmını seviyorlar Aslında bu işi üretim kısmı Evet üretim kısmı var çok fazla sevmiyor şu an mesela sektörde üretim kısmında Arkadan gelen kalifiye’ye yetişmiş eleman olmak çok zor gençler ilgisizler mesleğe karşı o çok üzücü bir durum biraz da Bunu şey bozmadı mı robotik Tekstil bozmadı mı şimdi Hani insan gücü yerine artık robotlar kesiyorlar biçiyorlar dikiyorlar ütülüyorlar hani bir eve gelip giydirmedikleri kalıyor kıyafeti şimdi Tabii ki robotik tekstilde bozdu Ama robotik tekstilin yapamayacağı şeyler var günlük giyim robotik seksi kullanabiliyoruz Ama özel giyimlerde kullanamıyoruz bir abiyeyi ya da bir gelinliği robotikte yapmamız çok imkansız bir şey çünkü onun detayını robotik robotlaşmış ve bir şekilde verebiliyor ama bunu gözünüzün estetiği ile daha bir olması gereken yer değil de gerçekte güzel durduğu estetik durduğu yer şeklinde yaptığınızda daha güzel oluyor o yüzden robotik şu an ülkemizde çok az yerde var bildiğim kadarıyla Yani çok böyle robotlaşmış her şeyi robotu bağlamış tekstil firmaları yine de insan gücüne ihtiyaç duyuyorlar Mahalle terzileri her şeyi dikerlerdi biliyorsunuz kadın erkek bir de yani şöyle ayrım da yok şimdi Tabii Onların yerini tabi Çağ da çok değişti çok gelişti hazır Tekstil sektörü inanılmaz şeyler yapıyorlar dünya genelinde. Global anlamda baktığınızda Biz tekstilde neredeyiz? Aslında Türkiye tekstilde kaliteli üreten bir yerdi kalitedeyiz Biz Yani kalite çıtasındayız Türkiye olarak ve üretim çıtasındayız üretim üretim satın alınabilen bir ülkeyiz biz sözünü unutmayın pandemi dönemi uzak doğunun Avrupa ile olan ticareti kesildiğinde biz bu fırsatı değerlendirebildik mi? Çok fazla değerlendirebildiği bizi düşünmüyorum. çünkü ülkede ekonomik sorunlar var ipliğin işte dolar üzerinden değerlendirilmesi yani tekstili hammadde ihracat edilen bir şey Türkiye’de çok fazla eskisi kadar hammadde üretilmiyor. Bu yüzden de dolara Endeksli bütün her şey ya da Euro’ya Endeksli iplik en önemli şey iplik boya Bunların hepsi dolar ve Euro’yu Endeksli olunca da ister istemez fiyat tutturmak konusunda zorlanabiliyorlar. Şimdi ürün yöneticisi Deyince bu tipteki bir yönetici neler yapar?Şimdi aslında Türkiye’de bu birkaç portföy var yani bulduğunu alan da var aradığını bulup alanda var ya da ararken bulduğunu alanda var olabiliyor. O yüzden de bilinçli müşteri tüketici ile bilinçsiz tüketici arasındaki farkı çok iyi gözlemlemek gerekiyor. Ben kendi adıma söylemek gerekirse ben aradığıma karar verip gidip onu satın alıp çıkarma saatler geçirmeyi sevmiyorum. AVM kültürü de çok fazla yoktur. Bende ben giderim mağazadan alışveriş yapmayı tercih ederim. İşte Nişantaşı’ndaki caddeden alışveriş yapmak bana daha cazip gelir. Çünkü çocukluğumun geçtiği yerde daha güzel bir yer ama bir AVM’ye girdiğim zaman havasız kalıyormuşum gibi oluyor ama şu an günümüzde her yer AVM ister istemez bir şey oluyor. Yani kendi markalarımızın Yani bizim ürettiği yaptığımız Türkiye’de yabancı markaların çok Tabii vitrinlerde etiketleri fiyatları bizim Avrupa’ya gönderdiğimiz mallarda oranın bizden giden mala bakışı oradaki meslektaşlarınızın buraya ile ilgili üretiminde tekstille ilgili yorumları fikirleri mutlaka takip ediyorsunuz. Şimdi gerçekten birebir marka ile çalıştığımız Yani direkt markanın kendi yurtdışı ofisiyle çalıştığımız markalar var bir de Türkiye’de Mümessil Ofisi olan markalar var Türkiye’de bu Master ofisle çalıştığımız markalarda çok böyle olumlu harika muhteşem ışıklar yanmıyor açık konuşmak gerekirse. Olumsuz yorumlar gelebiliyor çok nadir olumlu çok nadir olumsuz gibi şeylerle karşılaşabiliyorsunuz. O markayla aranızda bağ Kuran mümessille alakalı bir şey aslında ama birebir ofisle çalıştığım zaman ben kağıdı hanımı konuşmam gerekirse güzel pozitif dönüşler alabiliyoruz. Çünkü insanlar şey görebiliyorlar hani bir döneme Avrupa’da işte Türkiye’de sadece üretim yapılıyor eğitim Biz eğitimsiz bir doğu bloğu Ülkesi gibi görünebiliyorduk onlara o yüzden de işte Bizi tanıdıkça yaptığımız için kalitesini gördükçe Bir de uzak doğu ile yaptıkları işlerle Bizim yaptığımız işi kıyas yaptıkça bu sefer şey diye böyle Türkiye’de Evet insanlar bu işin eğitimini almışlar bu işi eğilimleri var bu işi hev var bu işi yapıyorlar Bunlar üretiyorlar ve güzel yapıyorlar yaptıkları şimdi arkasında duruyorlar bu izlerimi bırakırsanız zaten müşteri de müşteriler sizinle kopmadan çalışabiliyor yıllarca biraz Önceki sorduğum soruda Tabii doğal olarak döviz endeksi çok etkiliyor ticaretin her alanında olduğu gibi tekstili de o yüzden ben kendi ülkem adına çok üzgünüm aslında fırsattı bizim için pandemi süreci Çünkü bu ülkenin gerçekten çok önemli tekstil fabrikaları Avrupa pazarına ele geçirebilirdik alabilirdik ama maalesef ki Ee O gemiyi kaçırdık ama Tabii doğal olarak ee mevcuttaki ee ülkenin içinde bulunduğu ekonomik durum dövizin sürekli Ee artış gösteriyor olması Önümüzdeki sürece baktığınızda Şimdi Türkiye’ye yepyeni bir Ee yol haritası çizdi kendisine Ee artık Avrupa’nın şahsi fikrim Ee yılbaşı geç meden Türkiye’ye yine eski itibarını kazandıracak girişimlerde bulunacaklar Tekstil alanında beklentileriniz neler o sektör neler bekliyor ya da siz yabancı yatırımcının buradan başka bir yere gitmesini engelleyebilmek adına sizin dünyadan neler yapılıyor Şimdi biz zaten müşterilere şu an zaten bütün dünyada Aslında Avrupa Amerika olsun Bütün pazarda Tekstil pazarında hazır giyim pazarında bir küçülme var yani markalar kendileri ve sipariş adetlerini küçültmüş bulunmaktalar Çünkü sürdürülebilirlik diye bir şey var biliyorsunuz artık Eskiden bir terzi bize bir pantolon dikerdi 10 sene giyerdik ve taş gibi kalırdı en fazla kilo alırsak değiştirirdik böyle güzel şeyler vardı Evet hızlı tüketimi geçince hazır giyim Zaten ortaya çıktı ve artık markalar da hızlı tüketim değil de daha bir Sürdürülebilir hale gelmeye çalışıyorlar. O yüzden de Türkiye’de şu anda sürdürülebilirlik konusunda çok güzel şeyler oluyor.İşte meslek örgütleri meslek odaları bu konuda insanlara eğitiyorlar firmaları eğitiyorlar gayet güzel şeyler yapılıyor birlik beraberlik insanlar artık Birlik olmayı öğrendiler birlikte hareket etmeyi birlikte eğitilmeyi öğrendi sektörümüz.