Gelişen dijital kültür, sosyal medya akımları ve dizi karakterleri, gençlerin ilişki algısını derinden etkiliyor. Son yıllarda özellikle genç kızların sabıka kaydı bulunan, saldırgan, kuralları hiçe sayan veya riskli davranışlar sergileyen erkeklere ilgi duyduğu yönündeki gözlemler dikkat çekiyor. Bu trendin yalnızca bir “moda” olmadığını belirten uzmanlar, olayın temelinde biyolojik, psikolojik ve sosyokültürel dinamiklerin birlikte çalıştığını söylüyor.
Konu hakkında değerlendirmelerde bulunan Uzman Psikolog Ayben Ertem, gençlerin bu tür ilişki tercihlerine yönelmesinin basit bir “yanlış seçim” olarak görülmemesi gerektiğini, bu eğilimin aslında gelişimsel süreçlerle ve modern kültürel faktörlerle doğrudan bağlantılı olduğunu belirtiyor.
Ergenlik beyni tehlikeye daha duyarlı: “Dopamin, macerayı çekici hale getiriyor”
Ayben Ertem’e göre ergenlik çağının nörolojik yapısı, bu tür partnerlere yönelmeyi adeta kolaylaştırıyor. Ergenlik döneminde beynin ön lobları tam gelişmediği için dürtü kontrolü zayıflıyor; buna karşılık ödül ve haz odaklı çalışan limbik sistem daha aktif hale geliyor.
“Heyecan, risk ve belirsizlik ergen beyni için dopamin kaynağıdır. Bu nedenle asi, fevri, kuralları zorlayan kişiler gençler tarafından çekici algılanabilir.”
Beynin gelişim sürecindeki bu dengesizlik, kısa vadeli haz peşinde koşmayı artırırken uzun vadeli sonuçları değerlendirme kapasitesini zayıflatıyor. Dolayısıyla tehlikeli davranışlar, görece cazip hale gelebiliyor.
Bağlanma biçimleri ‘ulaşılamaz’ olanı idealize edebiliyor
Gençlerin aile içi dinamikleri, çocukluk deneyimleri ve bağlanma şekilleri de bu tercihlerde belirleyici rol oynuyor. Kaygılı ya da güvensiz bağlanma stili olan kişiler, genellikle duygularını açık ifade etmeyen veya erişilmesi zor partnerleri daha çekici buluyor.
Ertem, bu durumu şu sözlerle açıklıyor:
“Kontrol edilemez, mesafeli ya da soğuk tavırlar bazı gençlerde ‘özel olursam değişir’, ‘beni seçtiyse değerliyim’ gibi bir hayal üretir. Bu da tehlikeli davranışların romantikleştirilmesine yol açabilir.”
Bu inançlar, genellikle ilişkilerde şiddet, kontrol, kıskançlık gibi sağlıksız davranışların normalleştirilmesine neden oluyor.
Diziler ve sosyal medya kötü çocuk imajını parlatıyor
Günümüzde dizi ve film endüstrisi, “kötü çocuk” arketipini karizmatik, duygusal derinliği olan ve tutkuyla sevebilen bir figür olarak sunuyor. Sosyal medyada bu figürler, estetik videolar ve romantikleştirilmiş sahnelerle gençlere servis ediliyor.
Ayben Ertem:
“Popüler kültür tehlikeli özellikleri cazip hale getiriyor. Asi, agresif ya da kontrolcü karakterler yakışıklı oyuncularla sunulduğu için gençler davranışın tehlikesini değil, imajın çekiciliğini görüyor.”
TikTok’taki #badboy, Instagram’daki “kıskanç ama aşık” temalı içeriklerin milyonlarca izlenmesi de bu algıyı pekiştiriyor.
Akran baskısı ilişki tercihlerini yönlendiriyor
Ertem, gençlerin kendi arkadaş çevrelerinin kararlarında büyük etkisi olduğunu belirtiyor:
“Araştırmalar riskli davranışların akran baskısıyla arttığını gösteriyor. Aynı durum partner seçiminde de geçerli. Grubun onayladığı, popüler bulduğu ilişki tipleri daha çekici hale geliyor.”
Özellikle lise döneminde gençler, arkadaş grubuna uyum sağlama ihtiyacıyla kendi içsel sınırlarını geri plana atabiliyor.
Riskler: Şiddet döngüsü, bağımlı ilişkiler, manipülasyon
Uzmanlara göre tehlikeli partnerlere yönelimin sonucu genellikle hayal edildiği gibi romantik olmuyor. Bu kişilerde kontrol, kıskançlık, öfke patlamaları, manipülasyon ve duygusal şiddet gibi davranışlar daha sık görülüyor.
Ertem, gençleri şu konuda uyarıyor:
“Tehlikeli davranışlar tutku değil, çoğu zaman şiddetin habercisidir. Gençler bu davranışları ‘beni sahipleniyor’, ‘beni önemsiyor’ gibi yorumlayarak riskin farkında olmayabiliyor.”
Bu ilişkiler, uzun vadede özgüven kaybı, yalnızlaşma, bağımlı ilişki kalıpları ve psikolojik travma gibi sonuçlara yol açabiliyor.
Aileler ve eğitimciler ne yapmalı?
Uzmanlara göre sağlıklı ilişki anlayışının gençlere kazandırılması hem ailelerin hem de okulların ortak çabasını gerektiriyor.
Aileler için öneriler:
Yasaklayıcı değil, iletişime dayalı bir yaklaşım benimsenmeli.
Gençlerin arkadaş çevresi, sosyal medya kullanımı ve ilişki deneyimleri yakından ama baskı yaratmadan takip edilmeli.
Çocuklara küçük yaşlardan itibaren sağlıklı sınırlar öğretilmeli.
Okullar için öneriler:
Güvenli ilişki, duygusal şiddet ve manipülasyon konularını işleyen programlar düzenlenmeli.
Akran liderliği modelleri kullanılmalı; sosyal etkisi yüksek öğrenciler pozitif rol modele dönüştürülmeli.
Popüler kültürün ilişki algısına etkisi üzerine tartışma ortamları oluşturulmalı.
Ayben Ertem, bu tür çalışmaların gençlerin ilişki tercihlerinde farkındalık yaratacağını belirterek sözlerini şöyle tamamlıyor:
“Romantik mitleri kırmak, kıskançlığın sevgi olmadığını öğretmek ve gençlere saygılı ilişki modelleri sunmak uzun vadeli koruyucu bir etkidir.”
