Türkiye, hava kirliliği konusunda ciddi bir tehlike ile karşı karşıya. Temiz Hava Hakkı Platformu tarafından hazırlanan son rapor, 2024 yılında hava kirliliği nedeniyle 62 bin kişinin yaşamını yitirdiğini ortaya koydu. Rapora göre, Türkiye ekonomisi de hava kirliliğinin maliyetiyle yıllık 138 milyar dolar kayıp yaşıyor. Uzmanlar, acil önlemler alınmadığı takdirde bu olumsuz tablonun daha da ağırlaşacağını vurguluyor.
Hava Kirliliğinin Başlıca Nedenleri
Raporda hava kirliliğinin nedenleri ayrıntılı şekilde ele alındı. Durgun rüzgar, kömür ve odun gibi ısınma amaçlı yakıt kullanımı, araç egzozları ve sanayi kaynaklı emisyonlar başlıca etkenler olarak gösterildi. Bu faktörler, özellikle kış aylarında şehirlerde yoğun sis ve smog oluşumuna yol açıyor. Temiz Hava Hakkı Platformu Koordinatörü Deniz Gümüşel, kentleşmenin planlı şekilde ilerlemesinin hava kirliliğini azaltabileceğini ve ekonomik maliyetin düşürülebileceğini ifade etti.
Türkiye’nin En Kirli Şehirleri: Iğdır, Erzincan ve Kütahya
Raporda Türkiye’nin havası en kirli üç şehri de belirlendi: Iğdır, Erzincan ve Kütahya. İstanbul ve Ankara’da hava kalitesi hassas düzeyde seyrederken, diğer büyükşehirlerde de hava kirliliği özellikle sanayi ve yoğun trafik bölgelerinde ciddi boyutlarda. Uzmanlar, PM2,5 olarak bilinen ve akciğerlere ulaşabilen ince partikül maddesi için yasal sınır değerlerinin belirlenmesi gerektiğini vurguluyor.
PM2,5 ve Sağlık Riskleri
Çevre İçin Hekimler Derneği THHP Temsilcisi Prof. Dr. Çiğdem Çağlayan, PM2,5 partikül maddesinin akciğerlerin en uç noktalarına kadar ilerleyerek damar sistemine geçebildiğini ve bu durumun ciddi sağlık sorunlarına yol açtığını belirtti. Dünya genelinde her yıl yaklaşık 7,8 milyon erken ölüme neden olan hava kirliliğinin, Türkiye’de yılda 62 bin insanın hayatını kaybetmesine yol açtığına dikkat çekildi. Ancak hava kirliliği, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) standartlarına çekilirse yılda en az 60 bin canın kurtarılabileceği ifade edildi.
Ekonomik ve Toplumsal Etkiler
Hava kirliliğinin ekonomik maliyeti de göz ardı edilemiyor. Raporda, hava kirliliğinin sağlık harcamaları, iş gücü kaybı ve üretim düşüşleriyle birlikte ülkeye yıllık 138 milyar dolar yük getirdiği kaydedildi. Ayrıca, temiz hava önlemlerinin artırılmasıyla yalnızca sağlık açısından değil, ekonomik anlamda da büyük fayda sağlanacağı vurgulandı.
Uzmanlardan Öneriler ve Acil Önlemler
Uzmanlar, hava kirliliğinin azaltılması için bir dizi önlem öneriyor:
Sanayi tesislerinin emisyon denetimlerinin artırılması,
Toplu taşımaya teşvik ve özel araç kullanımının azaltılması,
Yenilenebilir enerji kaynaklarının yaygınlaştırılması,
Şehirlerde yeşil alanların artırılması ve mevcut ormanlık alanların korunması.
Temiz Hava Hakkı Platformu, hem devlet kurumlarını hem de vatandaşları hava kirliliği konusunda daha duyarlı olmaya çağırdı. Uzmanlar, “Hava kirliliği sadece çevresel bir sorun değil, insan hayatını tehdit eden ciddi bir sağlık sorunudur” uyarısında bulundu.
Geleceğe Dikkat Çeken Rapor
Rapora göre Türkiye, hava kirliliği ile mücadelede acil ve kararlı adımlar atmazsa, her yıl daha fazla insan yaşamını yitirecek ve ekonomik kayıplar artacak. Özellikle Iğdır, Erzincan ve Kütahya gibi illerde hava kalitesinin iyileştirilmesi için ciddi önlemler alınması gerekiyor. Uzmanlar, hem sağlık hem de ekonomi açısından temiz havanın önemine dikkat çekerek, şehir planlaması, enerji politikaları ve ulaşım stratejilerinin yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini belirtiyor.
Türkiye’nin havasını temizleyerek halk sağlığını ve ekonomiyi koruması için tüm paydaşların iş birliği yapması gerektiği vurgulanıyor. Bu süreç, yalnızca bugünü değil, gelecek nesilleri de doğrudan etkileyen bir konu olarak öne çıkıyor.
