Türkiye’de son yıllarda pek çok sektörde yaşanan nitelikli iş gücü göçü, denizcilik alanında da kendini göstermeye başladı. Hazır giyimden yeme-içme sektörüne, turizmden sağlık hizmetlerine kadar birçok alanda çalışanların yurt dışına yönelmesi, şimdi yat kaptanları ve denizcilik profesyonelleri arasında da hızla yayılıyor. Özellikle Mısır ve Körfez ülkeleri, yat kaptanlığı ve yat personeli konusunda Türkiye’yi bir merkez haline getirmiş durumda.
Türkiye Yat Kaptanları ve Çalışanları Derneği (TYKÇD) Yönetim Kurulu Başkanı Yusuf Ziya Karagöz, sektörde yaşanan gelişmeleri değerlendirirken “Türk yat kaptanları dünya çapında marka oldu, fakat Türkiye’de meslek hâlâ hak ettiği yere yerleştirilemedi” dedi. Karagöz’e göre sorun yalnızca ücret dengesizliği değil; denizcilik mesleğinin resmî kurumlar tarafından yeterince tanınmaması da büyük eksiklik yaratıyor.
Hızla Artan Yurt Dışı Göçü: Mısır İlk Sırada
Karagöz, Türk kaptanlara olan talebin özellikle Mısır’da yoğunlaştığını, şu anda sadece Mısır’da 200’den fazla kaptanın görev yaptığını belirtti. Ayrıca Malta, İtalya ve Karayipler gibi bölgelerde de çok sayıda Türk kaptanın çalıştığını söyleyen Karagöz,
“Dünyanın dört bir yanına nitelikli personel gönderiyoruz. Ancak Türkiye’de bu mesleğin koşulları hâlâ tam anlamıyla düzenlenemedi” ifadelerini kullandı.
Arap yatırımcıların Türkiye’den satın aldıkları lüks yatları Mısır ve Körfez limanlarına taşıdığına dikkat çeken Karagöz, yat sahiplerinin Türk kaptanlara duyduğu güvenin en önemli neden olduğunu söyledi:
“Türk kaptanlarının disiplini, bilgi birikimi ve denizcilik tecrübesi dünya genelinde kabul görüyor.”
Sektörde Büyük Ücret Uçurumu
Denizcilik sektöründe gelir eşitsizliği çok dikkat çekiyor.
Bir yanda lüks yatlarda çalışan ve ayda 5–10 bin euro kazanan kaptanlar bulunurken, diğer yanda sezonluk çalışan ve yalnızca 60 bin TL gelir elde eden büyük bir kitle var. Karagöz’e göre çoğu kaptan aslında mevsimlik işçi statüsünde çalıştırılıyor.
Sosyal güvence eksikliği sektörü daha da içinden çıkılmaz bir hale getiriyor. “Meslek ciddi bir sorumluluk gerektiriyor ama karşılığında güvence verilmiyor” diyen Karagöz, sigortasız çalışma döneminin yeni yeni aşılmaya başladığını belirtti.
“Amatör Denizci ile Profesyonel Kaptan Karıştırılıyor”
Karagöz, Türkiye’de denizcilik eğitimindeki dengesizliklere de dikkat çekti:
“Denizcilik eğitim kurumlarının sayısı arttı, ama kalite aynı hızla artmadı. Belgeli kişi çok, fakat gerçekten donanımlı kaptan sayısı az. Eğitim ve sertifika dağıtımındaki kontrolsüzlük tüm sektörü etkiliyor.”
Amatör denizcilik sertifikalarının kolaylaştırılmasıyla birlikte ortaya çıkan bilgi kirliliği de profesyonellerin tepkisini çekiyor.
Banka Uygulamalarında “Kaptan” Mesleği Yok
Karagöz’ün en çarpıcı açıklamalarından biri ise mesleğin resmî olarak tanınmaması oldu. Mobil bankacılık uygulamalarında meslek seçimi yapılırken kaptanlığın listede yer almadığını söyleyen Karagöz, “Marangoz, bahçıvan gibi seçenekler var ama kaptan yok. Bu bile mesleğin sistem tarafından ne kadar geri planda bırakıldığını gösteriyor” dedi.
Sektör Yenikapı Boat Show’a Hazırlanıyor
Denizcilik sektörünün en önemli organizasyonlarından Yenikapı Boat Show, 13–21 Aralık tarihleri arasında kapılarını açacak. Fuarda fiyat aralığı 120 bin TL’den 45 milyon TL’ye kadar uzanan 350’den fazla tekne, yat, motor ve deniz aracı sergilenecek.
Artı Fuarcılık CEO’su Murat Arslan, 2025’in ilk 10 ayında sektör ihracatının 1,8 milyar dolara ulaşarak tarihinin en yüksek seviyesini gördüğünü belirtti. Fuarın, özellikle yat ihracatında hedeflenen çift haneli büyümeye büyük katkı sağlayacağını ifade etti.
Denizcilik Eğitiminde Türkiye Avantajlı
Gemi, Yat ve Hizmetleri İhracatçıları Birliği Başkan Yardımcısı Başaran Bayrak ise Türkiye’nin denizcilik eğitimi konusunda dünya çapında avantajlı bir ülke olduğunu vurguladı. Türkiye’de 10 lisans, yaklaşık 50 ön lisans ve teknik okulun denizcilik alanında eğitim verdiğini belirten Bayrak,
“Bu kurumların mezunları dünyanın her yerinde iş bulabiliyor. Yat kaptanı ve personeli ihracatımız son yıllarda arttı. Arap ülkelerinin Türk kaptanlara yönelmesi tesadüf değil” ifadelerini kullandı.
Sektörün Geleceği: Düzenlemeler Bekleniyor
Hem yurtdışı talebinin artması hem de sektördeki iç sorunların büyümesi, Türkiye’de denizcilik alanında kapsamlı bir düzenlemeye ihtiyaç olduğunu gösteriyor. Kaptanlar, özellikle sosyal güvence, gelir dengesizliği, eğitim standardı ve mesleki itibar konularında uzun süredir çözüm bekliyor.
