Türkiye edebiyat dünyası, yıllardır tartışma konusu olan intihal iddialarına bir kez daha sahne oldu. Elif Şafak, hem yurtiçinde hem de yurtdışında tanınan, birçok panel ve seminerin vazgeçilmez konuşmacısı olarak bilinen bir isim. Ancak ünlü yazar, başarılarının yanı sıra son yıllarda çeşitli intihal iddialarıyla gündeme gelmişti.
Bu iddiaların en somut ve uzun soluklu olanı, Mine Kırıkkanat tarafından açılan dava oldu. Ulusalcı çizgide tanınan, Cumhuriyet gazetesinde köşe yazıları da yazan Kırıkkanat, Shafak’ın 2002 yılında yayımlanan “Bit Palas” romanında kendi eseri **1990 basımı “Sinek Sarayı”**ndan intihal yapıldığını iddia ederek hukuki süreci başlatmıştı.
İstinaf Mahkemesi Kararı Kesinleşti
İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 16. Hukuk Dairesi, Anadolu 1. Fikri ve Sinai Haklar Hukuk Mahkemesi’nin verdiği intihal kararını onadı. Mahkeme, Bit Palas’ın Sinek Sarayı’ndan “esinlenmenin ötesinde” şekilde alıntılar içerdiğini, olay örgüsü, karakterler ve kurgu benzerliklerinin bilirkişi raporuyla sabit olduğunu belirtti.
İstinaf mahkemesi, davacı Kırıkkanat lehine maddi ve manevi tazminat ödenmesi yönündeki kararı yerinde buldu ve Şafak’ın itirazını reddetti. Bu karar, yaklaşık 21 yıldır süren tartışmaların hukuki anlamda son bulmasını sağladı.
Kırıkkanat Kararı Değerlendirdi
Kararın açıklanmasının ardından, Mine Kırıkkanat sosyal medya hesabından paylaşım yaparak şu ifadeleri kullandı:
“Emeğin, fikrî mülkiyetin ve telif hakkının korunmasına katkı sağlayan bu karar nedeniyle mutluyum. Bu sonucu, haklarını savunan tüm yazarlar adına da önemli görüyorum. Yıllar önce kaleme aldığım Sinek Sarayı’nın gölgesini taşıyan satırların artık resmen intihal olarak tespit edildiği bugün ilan edilmiş oldu. Emeğin hakkı er geç yerini buluyor.”
Kırıkkanat’ın sözleri, hem kişisel zaferini hem de Türkiye’de fikrî mülkiyet haklarının önemini vurguluyor. Karar, edebiyat dünyasında telif haklarını savunan birçok yazar için moral kaynağı niteliğinde.
Edebiyat Dünyası ve Yayıncılar Arasında Gerilim
Dava sürecinde, Türkiye edebiyat camiası ikiye bölünmüş durumdaydı. Şafak’ın yayıncısı Doğan Kitap, intihal iddialarını “iddia sahiplerini kınayarak” yanıtladı. Elif Şafak ise davayı kişisel bir husumet olarak değerlendirdi:
“Bu dava, kişisel takıntı ve art niyet üzerine kurulmuştur.”
Öte yandan, Türkiye’nin önde gelen 130 yazarı, Şafak için bir bildiri yayımlayarak sosyal medyada yürütülen kampanyayı eleştirdi ve linç girişimlerine karşı çıktı:
“Bazı çevreler sosyal medyada Elif Şafak’ı hedef alan bir linç kampanyası başlattı. Paylaşımların içeriği ve üslubu, dertlerinin edebiyat olmadığını düşündürüyor. Bizler, edebiyatçılar olarak, bu linç kampanyasını hayret ve endişe ile izliyoruz.”
Bu süreç, sadece hukuki değil, aynı zamanda toplumsal ve kültürel tartışmaların da odağı oldu.
Elif Şafak’ın Daha Önceki İntihal Tartışmaları
Elif Şafak, kariyeri boyunca birkaç kez benzer suçlamalarla karşı karşıya kaldı. Bunlardan bazıları şunlar:
“Ustam ve Ben”: Kitap yayınlanmadan önce, yazar Jose Saramago’nun “Filin Yolculuğu” kitabından konu aldığı iddiaları gündeme geldi.
“İskender”: Roman, Fırat’tan Londra’ya uzanan bir göç yolculuğunu anlatıyor. Eleştirmenler, Zadie Smith’in “İnci Gibi Dişler” romanındaki hikaye ile paralellikler olduğunu ileri sürdü.
“Aşk” (2009): Şafak’ın en çok okunan romanlarından biri, yazar Sinan Yağmur’un “Aşkın Gözyaşları” adlı kitabından alıntı yaptığı iddiaları ile tartışmalara konu oldu.
Bu örnekler, yazarın eserlerinin kamuoyunda zaman zaman tartışmalara konu olmasını sağladı.
Telif Hakları ve Edebiyat Dünyasında Emsal Karar
Kırıkkanat davası, Türkiye’de fikrî mülkiyet haklarının korunması açısından önemli bir emsal teşkil ediyor. Mahkemenin kararında, esinlenme ile intihal arasındaki ince çizgiye dikkat çekilerek, yaratıcı eserlerin hukuki olarak korunmasının önemi vurgulandı.
Edebiyat çevreleri, bu kararın hem yazarlar hem de yayıncılar için ciddi bir uyarı niteliği taşıdığını ve yaratıcı üretimin değerinin korunması açısından belirleyici olacağını belirtiyor.
