Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Türkiye’de madencilik sektöründe yıllardır süregelen en büyük sorunlardan biri olan “çantacılık” faaliyetlerine karşı radikal bir adım attı. Resmî Gazete’de yayımlanan yeni yönetmelik değişiklikleriyle, maden ruhsatı alıp herhangi bir yatırım yapmadan bekleten kişi ve şirketlerin dönemi fiilen sona eriyor.
Yeni düzenlemeye göre, yatırım programını iki yıl üst üste yüzde 50’nin altında gerçekleştirenlerin ruhsatları iptal edilecek ve teminatları gelir kaydedilecek. Böylece sadece “kağıt üzerinde” madencilik yapan, maden sahalarını yatırımcıya devrederek haksız kazanç sağlayan çantacıların sektörden tamamen temizlenmesi hedefleniyor.
MADEN RUHSATLARINDA ŞEFFAFLIK VE ÜRETİM ZORUNLULUĞU
Yeni sistemle birlikte ruhsat sahibi her kişi ve kurum, artık aldığı sahayı işletmek zorunda kalacak. Yani sadece ruhsat alıp yıllarca bekletme dönemi bitiyor.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, bu adımla hem kamu gelirlerini artırmayı hem de madencilik yatırımlarını hızlandırmayı amaçlıyor.
Yeni düzenlemede, yatırım performansı düşük olanların hem ruhsat hakkı kaybolacak hem de devlete verdikleri teminatlar gelir olarak kaydedilecek. Böylece ruhsatların sadece “yatırım niyeti olan gerçek işletmelere” verilmesi sağlanacak.
DEVLET HAKLARINDA ARTIŞ: MADENCİLER DAHA FAZLA ÖDEYECEK
Yeni yönetmelik kapsamında devletin madencilik faaliyetlerinden aldığı yıllık gelir oranı da artırıldı.
Artık her işletme, ruhsat bedelinin yüzde 50 fazlası kadar devlet hakkı ödeyecek. Bu, eski uygulamaya göre yüzde 50’lik bir artış anlamına geliyor.
Örneğin, işletme ruhsat bedeli 1 milyon TL olan bir maden, devlete en az 1,5 milyon TL ödeme yapacak. Üretim değerinin düşük olduğu durumlarda bile bu bedel sabit olarak uygulanacak.
Bununla birlikte, birden fazla ruhsatı birleştiren şirketler de, yıllık toplam ruhsat bedellerinin yüzde 50 fazlasını ödemekle yükümlü olacak.
MADEN SAHALARI İÇİN YENİ REHABİLİTASYON MODELİ
Yönetmelikte çevre koruma konusunda da dikkat çeken bir yenilik yer aldı. Daha önce çevreyle uyum planı olarak adlandırılan teminat sistemi, artık “rehabilitasyon bedeli” adıyla yeniden düzenlendi.
Bu bedelin oranı da yüzde 70’e çıkarıldı. Böylece madencilik faaliyetleri sona erdiğinde, maden sahalarının yeniden doğaya kazandırılması için daha fazla kaynak ayrılmış olacak.
Yeni uygulama, maden sahalarının terk edilmesi sonrasında oluşan çevre tahribatını önlemeyi hedefliyor.
RUHSAT SÜRESİ UZATIMINA YENİ KOŞULLAR
Kamu kurumları dışındaki özel işletmelerin ruhsat sürelerini uzatabilmesi için artık yeni şartlar aranacak.
Buna göre, ruhsat süresini uzatmak isteyen işletmelerin, proje kapsamında beyan ettikleri toplam üretimin en az yüzde 15’ini gerçekleştirmesi gerekiyor.
Bu oranı karşılayamayan işletmelerin ruhsat süresi uzatılmayacak. Böylece sadece aktif üretim yapan işletmelerin faaliyetlerine devam etmesi sağlanacak.
“ÇANTACI” DÖNEMİ RESMEN BİTTİ
Madencilik sektöründe yıllardır eleştirilen bir sistem olan “çantacılık” modeli, bu düzenlemeyle fiilen sona eriyor.
Bu sistemde bazı kişi veya şirketler, maden sahalarının ruhsatlarını alarak bu hakları başka yatırımcılara devrediyor, ancak kendileri hiçbir üretim faaliyeti yürütmüyordu. Yeni düzenleme, bu tür faaliyetleri engellemek için oluşturuldu.
Artık ruhsatlar sadece gerçek üretim amacıyla alınabilecek, yatırım yapılmayan sahalar geri alınacak.
BAKAN BAYRAKTAR: “YATIRIM YAPMAYANIN RUHSATI OLAMAZ”
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, yaptığı açıklamada yeni dönemin temel amacının üretimi teşvik etmek olduğunu söyledi:
“Türkiye artık sadece ruhsat dağıtan değil, üretim yapan bir madencilik ülkesi olacak. Yatırım yapmayanın ruhsatı olmayacak. Her alınan izin, ülke ekonomisine katkı sağlayacak somut bir yatırıma dönüşmek zorunda.”
Bayraktar, Türkiye’nin enerji politikalarının temelinde şeffaflık, verimlilik ve sürdürülebilirlik ilkelerinin bulunduğunu da vurguladı.
AKKUYU VE YENİ ENERJİ VİZYONU
Bakan Bayraktar ayrıca, Türkiye’nin enerji alanında tarihi adımlar attığını belirterek Akkuyu Nükleer Güç Santrali’nin 2026’da elektrik üretimine başlamasının enerji çeşitliliğinde devrim yaratacağını söyledi.
“Akkuyu, sadece bir enerji projesi değil, Türkiye’nin teknoloji ve sürdürülebilir kalkınma yolculuğunda stratejik bir dönüm noktasıdır.”
Bayraktar, Türkiye’nin 121 gigavatlık kurulu gücünün yüzde 60’tan fazlasının yenilenebilir kaynaklardan geldiğini ve ülkenin Avrupa’nın enerji dönüşümünde lider rol oynadığını belirtti.
SONUÇ: MADENCİLİKTE YENİ DÖNEM
Yeni yönetmelik, Türkiye’nin madencilik sektörünü yeniden şekillendiriyor. Ruhsat alıp üretim yapmayanlara artık tolerans tanınmayacak.
Enerji Bakanlığı’nın kararlılığıyla, hem yatırımcı güveni artacak, hem de çevre dostu ve üretime dayalı bir madencilik modeli güçlenecek.
